Şamaxıdan qayıdanda günlük turların qondarma təşkil qaydasından tam xəbərdar deyildim. Yəni əslində birinci yazıda qeyd etdiyim özbaşınalığa sonrakı turlarda müşahidəmdən sonra əmin olmuşdum. Sadəcə, öyrəndiklərimi başlanğıcda yazdım ki, bilməyənlər bilsin, ehtiyatlı olsun. Şamaxı turunun əsəbi iki həftəyə keçdi. Bu dəfə İsmayıllı-Lahıc səfərini seçdik. Beş il qabaq olmuşduq oralarda. O səfərdə Lahıcdan bir samovar alıb aldanmışdıq. Maraqlıydı, nə dəyişib, necə dəyişib oralarda.
İsmayıl lı
Şamaxıya gedəndə telefonla və yazışmayla başa gələn problemli səfər qeydiyyatını bu dəfə üzbəüz həll etmək istədim. Birincidən ağzım yanmışdı. Dedim, görməsəm olmaz. Dedilər bütün qeydiyyatlar onlayn aparılır, ödəniş edilir, heç kim ofisə gəlmir, niyə əziyyət çəkib gəlirsiz. Dirəndim. Uzun telefon danışıqlarından sonra Nərimanov rayonunda axtarıb “Liman travel”in ofisini tapdım. İndi əziyyət çəkmişəm ki, səfərdə asan olsun-dedim. Gənc bir xanımla görüşdüm, dedi mən xarici turlara baxıram, nə sözünüz varsa əlaqə yaradım. Yenə bizi İsmayıllıya göndərəcək əməkdaşı görə bilmədim. Özləri yazışdılar. Şamaxı səfərindən narazılığımı bildirdim. Dedilər bizdə elə olmayacaq. Söz verdilər. Standart paketi seçdim bu dəfə. Elə də dedim, söhbət 3 manatda deyil, yeyib zəhərlənməkdədir. Səhər yeməyinin əla olacağını vəd etdilər.Yarı qiyməti-22 manatı ödəyib iki nəfər üçün avtobusda yer yazdırdım. Zanit elədim, yəni. Nüşabə xanımdan öyrənmişdim.
Şamaxıya bazar günü getmişdik, bu dəfə şənbə gününü seçmişdim. Heç demə şənbə günü turist sayı daha çox olurmuş. Yenə həmin qayda. Turistləri telefon nömrəsinin son dörd rəqəmi ilə çağırırlar: 45-18 kimdi, neçə nəfərsiz, gəlin, keçin. Yenə bələdçi yazdırdığım yerin tutulduğunu deyir. Kim tez gəldi, yeri o seçir, dedilər bu dəfə. Yenə söz-söhbət, narazılıq. Yenə bizi qeydə alan tur agentinə zəng, şikayət. Səfərdən imtina xəbərdarlığı. Nəhayət, istəyimizə nail olub yazdırdığımız yerdə əyləşdik. Qaydalara əməl olunmalıdı, ilk tələbim yerinə yetdi, addım atıldı belə. Söz vermisiz, əməl edin. Saat 7-də yola çıxmalı olan avtobus 7.20-can ləngidi. 9 nəfərlik dəstənin bir üzvü gəlməmişdi deyə gözlədik. Belə qruplara ödənişdə güzəşt edirlər-topdan olduğuna görə. Gecikən gəldi. Çox hərəkətli, cilvəli gənc bir xanımdı. İnstaqram fenomeniymiş. Yeri arxa sıralardaydı, narazı qaldı. Əyləşmədi. 30 nəfərlə yola düşdük.
Bələdçi özünü təqdim etdi-Eygin. Adı, adım kimi fərqli. Bu gənc bələdçi daha mədəni və uyğun davranışlı birisi idi. Hətta vəzifəsinin tələb etdiyindən daha mülayim idi deyə o 9 nəfərlik dəstəni çətinliklə sakitləşdirə bilirdi. Gecikən, yerində əyləşməyən qızı isə əyləşdirmk mümkün olmadı. Bu bələdçi də əlinə bir torba götürüb əşya yığmağa başladı ki, maraqlı oyun var. Təbii ki, maraqsız və mənasız oyundan imtina etdim.”Səhnə” bizim oturacağa yaxın yerdəydi, gözümüz, qulağımız, başımız getdi. Anladım ki, bu primitiv, əyləncədən savayı heç bir məna, təsir, öyrətmə yükü olmayan oyun bütün turist səfərləri üçün yuxarıdan gələn göstərişdir. Kim düşünüb bu axmaq oyunu görəsən. Baş qatmaq və qazanc-məqsəd bunlardır. Səviyyə göstəricisi budur.
Səhər yeməyi yenə Şamaxıda oldu, fərqli restoranda. Nisbətən səliqəliydi. Yeməyin, çayın keyfiyyəti, xidmətin səviyyəsi eyni-bərbad. Tualet problemi çəkilməz problem olaraq qalır. Ordan İsmayıllıya Asma körpüyə getdik. Bir az vahiməliydi. Adrenalin sevməzəm, mənzərəyə qıraqdan baxdım. Körpüyə çıxmaq 1 manatdı. Adamları iki-iki buraxırdılar-Asma körpü etibarsızmış. Burda kiçik bazarda hədiyyəlik nələrsə tapmaq olur. Nəvəmə taxta avtomobil aldım, əl işi. Üstünə ad da yazdılar. Razı qaldım.
Ordan Lahıca getdik. Biz görəndən bəri qəsəbəyə maşınla giriş qadağan edilib. Başına gün döyə- döyə, ayağın at təzəyinə bata-bata getməlisən Lahıca. Atlar turistləri gəzdirmək üçündür. Adamlarla eyni yolla, yanaşı gedirlər. Atların tualet problemi yoxdur. Avtobusdan düşüb ayaqla gediləsi yolun başlanğıcında hamının gözü tualet axtarır. Hansı gözüaçıq birisə quyu qazıb, üstündə qarğıdan tualet quraşdırıb, 30 qəpik alır, bilet də vermir. Krışasına vergi verər amma.
Lahıc həminki Lahıcdır. Baxmalı, sevməli, ruhun dincəlməli. Gələn-gedən də çoxdur. Amma bahalıqdır. Məsələn, keçi ilə şəkil 2 manatdı, tək keçi 1 manat . Gəziləsi bir küçə, baxılası çox yer var. Kapitalbankın bankomatı belə. Kartım olsa baxardım pul varmı. Lahıcı gəzdik, məncə daha getməyə dəyməz, yenilik yoxdu.
İsmayıllıda nahar üçün abırlı yer danışmışdılar. Şamaxıyla müqayisədə əla. Daha səliqəli, təmiz, sərin və münasib qiymətlərlə. Naharla bağlı müsbət fikirləri o doqquz nəfərin saymazyana şəkildə azı bir saat gecikməsi, səfərdəki tək kişinin o xanımlara qoşulması bir qədər azaltsa da səfər pis keçmirdi. Bir kişi, doqquz qadınlıq dəstəyə baxıb düşündüm: qadınlara hədiyyə və yemək alan o kişinin arvadı bəlkə də evdə uşaqlarla qalmışdı, ərinin İsmayıllıda olduğunu belə bilmirdi. Nəysə.
Ordan şəlaləyə getdik. Şəlalə demək olarsa. Şəlalənin yolu bərbaddı. Təhlükəlidi. Turda şəlaləyə gəzinti nəzərdə tutulursa, ora gedən piyada yol da qaydaya salınmalıdı. İkimərtəbəli ev hündürlükdə yerdən orta sürətlə su tökülürdü. Buz kimi. Belə də. Ayrıca zövq verməsə də sərinləmək olardı.
Çayı səhər yeməyi yediyimiz restoranda içdik. Dəyməzdi.
Bir günlük turist marşurutlarında bir sanballı məkan, bir ortabab, bir mənasız məkan, bir də hardasa çay süfrəsi olur. Şamaxıda samovar çayı içmişdik, İsmayıllıda yarımçıq çaynik çayı.
Bir avtobus qadın, qız sürücü, bələdçi və bir nəfər kişi turistin qarşısında oynaya-oynaya getdi, oynaya-oynaya gəldi. Deyəsən kişi turist bu yolları çox gedib gəlmişdi. Əcəb edirlər elə o qadınlar, belə kişilərə.
P.S. Tura gecikən qızı və ona qoşulanları çıxsaq, İsmayıllı səfəri Şamaxı səfərindən daha abırlı oldu, deməliyəm. Səbəbini dəqiq bilmirəm. Bilməyə çalışacam. Bu o deməkdir ki, qarşıda yenə səfər var…
Fimar