Səhərlərimiz tıxacla açılır. Açılsın …
Tıxac. Məngənə də demək olar. Səslənişi belə adamı sıxır. Əhali sayı çox olan böyük şəhərlər üçün adi haldır tıxacın olması. 1995-də ilk dəfə Tehrana getmişdim. Deyim ki, xarici ölkələrə ayaqaçdım İrandan başlayıb. Hələ onda Tehranın mərkəzi hissəsində yaşayış çox azdı. Otellər, dükan, bazar, dövlət idarələri, məişət yerləri çoxuydu. Kasıblar burda yaşamırdı, çünki yaşayış evləri azıydı deyə bahaydı, varlılar bəyənmirdi, çünki evlər basırıqda, darısqal, köhnə, şəraitsiz idi. İnsanlar şəhərdən kənarda yaşayır, səhərlər mərkəzə işə gəlirdilər. Indisini bilmirəm, 2000-dən bəri Tehranı görməmişəm, Təbrizdə olanda heç tıxaca düşməmişəm. Onda Tehranda küçədə maşın yolunu hardan gəldi keçəndə, piyadalar üçün ayrıca keçid olmadığına görə, əlimizlə işarə edirdik, sürücülər saxlayır, biz keçirdik. Xoşuma gəlirdi. kimsə maşını üstümüzə sürmür, bizi tələsdirmirdi. Taksiylə, avtobusla hara getsək də gecikmirdik, sürücülər bizdəki taksiçilər kimi aradan sivişməyə çalışmır, hərə öz yolunu gedirdi. Tıxacda saatlarla dayanmaq, dirənmək söhbəti yoxuydu Tehranda. Otuz ilin söhbətini edirəm, həyatımın ilk tıxacını onda görmüşəm, orda yaşamışam. maşının çoxluğu dəhşət gəlirdi mənə. Onda Bakıda maşın bu qədər çox deyildi; üç nəfərlik ailənin doqquz maşını yoxuydu. İllər sonra İstanbuldan qayıdanda Bakıya şükür etdim, bizdə daha seyrəklikdi. Çox ölkədə olmamışam, o heç, amma məsələn Tiflisdə, Rusiyanın şəhərlərində keçilməz tıxaclar görməmişəm. Yol maşınla dolu, sürət aşağı olsa da, hərəkət dayanmır. Nizamlı, ardıcıl hərəkət var. Avtoşlar, gül balalar, bir tikə şörək dalınca çıxanlar tıxacı qarışdırmaq, dolaşdırmaq barədə düşünmürlər. Ruslar, gürcülər bizdən çoxmu düşüncəli, mədənidilər, deməzdim. Sadəcə canlarında, qanlarında qaydalılıq var. Var da, var!
Bakıda tıxac əsəbdir, dörd “s”yla yazılmağa dəyər stresssdir. Bakıda tıxac tüstünü təpəndən çıxmaqdı. Söyüşdü, qarğışdı. Razborkadı. Qəzadı. Əsəbi tıxac yaratmır, tıxacı yaradan sürücülər yaradır. Əksəriyyət paralelindəkini görməzdən gəlir, keçməyə çalışır. O cəhənnəmə, bir metr də olsa, qarşısındakını mütləq ötməyi hədəfləyir. Nə olub?! Niyə də, niyə?
Sürücülük mədəniyyəti hər yerdə şərtdir, tıxacda vacibdir. Vacib digər şərt də insanlıqdır. İnsanlıqda eqoizm, mənəm-mənəmlik sonuncu yerdə gəlməlidir. Bunların yeri dəyişik düşür çox vaxt. Tıxac mədəniyyətiniz olsun. Məsələn, unutmayın ki, avtobusla Yasamal parkından Yasamal metrosuna gələnlər bəlkə sizdən də dəyərli insanlardır. Dəmir dranduletinizlə 5 dəqiqəlik o yolda bir saatlıq tıxac cəngəlliyi yaratmayın.
Bir də, çoxumuzun ovqatı pozulmaz saytların xəbər günü tıxac söhbətilə başlamasa. Saytların hər gün ilk yazılarından birinin tıxacdan olması ayrı bir oyundu, ayrı gərginlik yaradır. Kora kor deməyin yaratdığı gərginlik kimi. Maskın Marsından gəlməmişik ha. Hamı hər gün getdiyi yolun əyər-əksiyini əzbər bilir. Siz niyə hər səhər neqativ xəbər yaymaqdan ləzzət alır, gözümüzü qorxutmağa çalışırsınız? Ya, din-lə müqaviləniz var? Hər nəçisizsə, günümüzü neqativə kökləməyin. Qulaqcıqları çıxardın, probka yaradır, səhərləri ölüm-itim xəbərləri ilə başlayıb insanları mediadan uzaqlaşdırmayın. Tıxacla biz özümüz bacararıq.
Fimar Asimqızı