Siyasi və iqtisadi inkişaflarla bağlı hesabatlar hazırlayan The Economist Intelligence Unit (EIU) uzun müddətdir dünyanın müxtəlif şəhərlərini qiymətləndirir və həyatın ən rahat və təhlükəsiz olduğu yerlərlə bağlı məlumatları təqdim edir.
Son illərdə siyahının zirvəsində yer alan şəhərlər böyük ölçüdə dəyişməz qalıb.
Lakin 2025-ci ildə sıralamaları alt-üst edən böyük bir dəyişiklik baş verdi: üç illik fasilədən sonra ilk dəfə Vyana zirvədən endi.
Kopenhagen isə sabitlik, təhsil və infrastruktur sahələrində aldığı qüsursuz ballarla birinci yerə yüksəldi.
Ancaq 2025-ci ildə baş verən ən böyük sarsıntılar, sadəcə,ballardakı artım və ya enişlə məhdudlaşmadı; əsas məsələ təhlükəsizlik idi.
Dünyada artan geosiyasi gərginliklərlə birlikdə təhlükəsizlik anlayışı dəyişdi. Xüsusilə Vyana, 2024-cü ildə Taylor Swift-in konsertinin ləğv olunmasına səbəb olan bomba təhdidi və yaxın zamanda dəmiryolu stansiyasına qarşı planlaşdırılan hücuma görə gerilədi.
Buna baxmayaraq, Qərbi Avropa, Avstraliya, Yeni Zelandiya və Kanadadakı şəhərlər siyahının üst sıralarında yer almağa davam edir.
İlk 10-luğa düşən yeganə Asiya şəhəri isə Yaponiyadan Osaka oldu.
Bəs bu şəhərlərdə yaşamaq əslində necə bir təcrübədir? Bu ilin ən yüksək bal toplayan beş şəhərində yaşayanlara sual verdik.
Siyahının zirvəsində qərarlaşan Danimarka paytaxtı, eyni zamanda dünyanın ən xoşbəxt şəhəri kimi də tanınır.
Bu iki titulu birlikdə daşıması təəccüblü deyil, çünki Kopenhagenin yüksək sabitlik, infrastruktur və ətraf mühit üzrə topladığı ballar şəhər sakinlərinin gündəlik həyatına birbaşa təsir edir.
Fintech şirkəti Swapped.com-un baş direktoru və Kopenhagen sakini Tomas Franklin belə deyir:
“Əgər qatar saat 12:16-da gələcəksə, dəqiq həmin saatda gələcək. Zövqlü bir restorana idman ayaqqabısı ilə getməyiniz heç kimi təəccübləndirməz. Hətta yanvar ayında belə, təmiz limanda üzə bilərsiniz – yetər ki, cəsarətiniz olsun”.
Kopenhagenin sakitliyindən zövq aldığını deyən Franklin, “Küçələr genişdir, velosipedlərin sayı maşınlardan çoxdur və şəhər tamamilə sağlam düşüncə ilə idarə olunur” deyir.
O deyir ki, insanların həyat tərzi əvvəldən planlaşdırılmamış dost görüşlərinə imkan verir, yəni, necə deyərlər, bir dostunla “spontan” görüşüb bir-iki saat vaxt keçirə bilərsən və o bu azadlıqdan zövq alır.
ŞƏKLİN MƏNBƏYİ,GETTY IMAGES
Göy üzü tez-tez boz olsa da, açıq hava bazarları, ictimai saunalar və parkda qaçan uşaqların səsi şəhəri işıqlandırır:
“Özünü zorlamayan, amma həmişə təsir edən bir şəhər”.
Səkkiz il əvvəl buraya köçən amerikalı jurnalist Olivia Liveng isə burada uşaq böyütməyin “gözlənilməz dərəcədə möhtəşəm bir təcrübə” olduğunu deyir:
“2,5 yaşlı oğlumuz çox da baha olmayan bir uşaq bağçasına gedir. Hər şey daxil aylıq təxminən 600 dollar ödəyirik. Vergilərinizin hara getdiyini açıq şəkildə görə bilirsiniz”.
İş-həyat balansı da ailələr üçün böyük bir üstünlükdür; bir çox şirkət əməkdaşlarını iyul ayında üç həftəlik məzuniyyət götürməyə təşviq edir.
Liveng infrastrukturun da son dərəcə düşünülmüş şəkildə dizayn edildiyini vurğulayır:
“Bütün metro stansiyalarında liftlər var, ictimai nəqliyyat təmiz və etibarlıdır, avtobuslar uşaq arabaları üçün uyğundur”.
O, Nyu-Yorka etdiyi bir səfərdə uşaq arabası ilə metroya minməyin nə qədər çətin olduğunu görəndə aradakı fərqi daha da yaxşı anlayıb.
Danimarkalılar üçün xoşbəxtliyin və həyat tərzinin özü ilə bağlı olan “hygge” fəlsəfəsini yaşamaq istəyənlərə Liveng Nordhavn bölgəsindəki Sandkaj limanında üzməyi tövsiyə edir:
“Xüsusilə isti aylarda günəşlənmək və sərinləmək üçün əla yerdir”.
Qış aylarında isə Franklin Islands Brygge limanını tövsiyə edir:
“İsti şokoladanızı götürüb su kənarında oturun və Kopenhagın necə axıb getdiyini izləyin. Bura kiçik ritualların iz buraxdığı bir şəhərdir”.
Vyana
Avstriyanın paytaxtı siyahıda birinci yerdən ikinciyə düşmüş ola bilər, lakin səhiyyə xidmətləri baxımından hələ də dünyanın ən yüksək balını alır.
Təhsil və infrastruktur sahələrində də tam balını qoruyur.
Nəticə? Sakinlərinin heyranlıqla danışdığı bir həyat keyfiyyəti.
BMT-nin Sənaye İnkişafı Təşkilatında (UNIDO) kommunikasiya üzrə məsləhətçi kimi çalışan Nataleigh O’Connell belə deyir:
“Mən Nyu-Yorkluyam, təxminən dörd il əvvəl həyat tərzinə görə Vyanaya köçdüm və geri qayıtmağı heç düşünmürəm”, – o deyir.
“Böyük bir paytaxtda mümkün olduğunu heç təsəvvür etmədiyim bir həyat keyfiyyəti tapdım”, – Nataleigh O’Connel əlavə edir.
ŞƏKLİN MƏNBƏYİ,GETTY IMAGES
O’Connell-in fikrincə, şəhərin ən böyük üstünlüklərindən biri əlçatan qiymətlərdir: Şəhər mərkəzində bir otaqlı mənzilin aylıq kirayəsi 850 avronun altındadır. Vyananın geniş ictimai nəqliyyat şəbəkəsi isə həm təmiz, həm də ucuzdur: şəhər sakinləri üçün günlük cəmi 1 avro.
“Yeni restoranlar, dünya səviyyəli tamaşalar və ya incəsənət sərgiləri kimi çoxlu seçim var, amma şəhər heç vaxt sıxıcı və ya boğucu olmur”, – deyə O’Connell bildirir.
Vyananı yerli biri kimi yaşamaq istəyənlərə isə o, “heurigen” adlanan şəhərdaxili üzüm bağ evlərini tövsiyə edir:
“Bu bağları birləşdirən gəzinti marşrutları şəhərə yuxarıdan baxmaq imkanı verən möhtəşəm mənzərələr təqdim edir”.
Cenevrə
İsveçrə uzun müddətdir yüksək həyat keyfiyyəti ilə seçilir. Bunun əsas səbəbi rifahı dəstəkləyən siyasət və infrastruktur sistemləridir.
Bu il həm Sürix, həm də Cenevrə ilk beşlikdə yer alıb. Lakin Cenevrə sakinləri şəhərlərinin daha kiçik, daha rahat, amma bir dünya şəhərinin bütün üstünlüklərinə sahib olduğunu deyirlər.
Florida ştatından bir neçə il əvvəl köçən və “Options Trading 101” kitabının müəllifi Ceyms F. Royal, Cenevrəni “yaxşı idarə olunan bir ölkədə, yaxşı idarə olunan bir şəhər” kimi təsvir edir.
“O, musiqi, incəsənət, biznes kimi böyük şəhərlərin təqdim etdiyi bir çox üstünlüyü, şəhər həyatının mənfi tərəfləri olmadan təqdim edir”.
ŞƏKLİN MƏNBƏYİ,GETTY IMAGES
Əla səhiyyə və infrastruktur göstəricilərinə sahib olan Cenevrə, eyni zamanda təmiz, təhlükəsiz və gəzmək üçün rahat bir şəhərdir.
Royal deyir: “İstər getdiyiniz yerə piyada gedin, istərsə də sıx ictimai nəqliyyat şəbəkəsindən istifadə edin – maşına ehtiyac olmadan asanlıqla hərəkət edə bilərsiniz”.
Buna əlavə olaraq, İsveçrənin etibarlı qatar şəbəkəsi və mərkəzi coğrafi mövqeyi, Avropanın demək olar ki, istənilən nöqtəsinə cəmi bir neçə saat ərzində səyahəti asanlaşdırır.
Cenevrə, həmçinin İsveçrənin ən kosmopolit şəhərlərindən biridir – əhalisinin 40 faizindən çoxu xaricdə doğulub.
Royal bu müxtəlifliyi belə izah edir: “Bunun sayəsində müxtəlif mətbəxləri dadmaq və maraqlı keçmişə sahib insanlarla tanış olmaq imkanı əldə edirsiniz”.
Göl kənarındakı təbii gözəlliklər də şəhərdəki həyat keyfiyyətinə mühüm töhfə verir.
Aypara formasındakı Cenevrə gölü və onu əhatə edən dağlar gündəlik həyatı bənzərsiz edir.
Göl ətrafında piknik və günəşlənmək üçün geniş sahələr mövcuddur. La Grange Parkı isə həm möhtəşəm göl mənzərəsi, həm də geniş qızılgül bağları ilə seçilir.
Royal yayda ortaya çıxan restoran və müvəqqəti barları, qışda isə Milad bazarlarını ziyarət etməyi tövsiyə edir.
Melburn
Siyahıda dördüncü yerdə qərarlaşan Melburn səhiyyə xidmətləri və təhsil sahəsində tam bal toplayıb.
Lakin mədəniyyət və ətraf mühit sahələrində aldığı yüksək ballar onu Sidney və Adelaide kimi digər Avstraliya şəhərlərinin önünə keçirib.
Hüquqşünas Oliver Morrisey məhsuldarlığa görə hüquq bürosunu məhz burada açdığını deyir:
“Ali Məhkəmədən Collins Street-dəki bir müştəri görüşünə piyada təxminən 15 dəqiqəyə gedə bilirəm. Gün ərzində gərgin işlədikdən sonra qızımla dərsdən sonra Fitzroy Bağlarında gəzintiyə çıxa bilirəm. Mənim üçün yaşaya bilmək budur: yalnız həyat tərzi deyil, həyatın əhəmiyyətli hissələri arasında rahatlıqla keçid edə bilmək”.
Şəhər mərkəzindən kənarda yaşayanlar üçün də nəqliyyat olduqca əlverişlidir.
“Catalyst” adlı marka strategiyası şirkətinin qurucusu Ketrin Tuominen deyir:
“Nəqliyyat sistemi daxili və xarici yolları bir-birinə 50 dəqiqə ərzində bağlayır; bölgələr arasında heç bir ayrı-seçkilik yoxdur”.
On fərqli şəhərdə yaşamış olan Tuominen Melburnu ən yaşanılan şəhər hesab edir.
ŞƏKLİN MƏNBƏYİ,GETTY IMAGES
Şəhərin çoxmədəniyyətli quruluşu ona ayrıca bir enerji qatır.
Tuominen yaşadığı şəhəri belə təsvir edir:
“Heç vaxt darıxmırsınız. Yeni şeylər sınamaq və baxış bucağınızı genişləndirmək üçün hər zaman yeni fürsətlər var”.
O, ziyarətçilərə grafitilərlə bəzədilmiş dar küçələrdə gəzməyi və Beneath Driver Lane, Miss Gunn’s Basement Bar kimi gizli barları kəşf etməyi tövsiyə edir.
Morrisey isə şəhərin kafe mədəniyyətinin başladığı Lygon küçəsində uzun bir nahar yeməyini məsləhət görür:
“Asta yeyin, yüksək səslə danışın və vaxtın dadını çıxarın. Bütövlükdə əsl Melburn budur”.
Osaka
İlk 10-luğa daxil olan yeganə Asiya şəhəri olan Osaka sabitlik, səhiyyə və təhsil sahələrində tam bal toplayıb.
Tez-tez daha parlaq Tokio’nun kölgəsində qalsa da, sakinləri Osakanın sadə və səmimi atmosferini çox sevir.
Uzun müddətdir burada yaşayan və “Osaka City” adlı səyahət saytını idarə edən Graham Hill deyir:
“ABŞ üçün San-Fransisko nədirsə, Yaponiya üçün də Osaka odur: daha kiçik, amma özünəməxsus ruhu olan bir şəhər”.
Tokiodakı izdiham olmadan, təmiz, dəqiq və geniş nəqliyyat şəbəkəsi sayəsində Osakada yaşamaq çox rahatdır.
Hill-ə görə, ən yaxşı restoranlarda rezervasiya tapmaq daha asandır və qiymətlər də çox daha münasibdir.
ŞƏKLİN MƏNBƏYİ,ALAMY
Yeni açılan Waldorf Astoria Osakanın miksoloji (kokteyl sənəti) direktoru Dominic Dijkstra da eyni fikirdədir:
“İşdən sonra tez-bazar bir ramen şorbası və ya diqqətlə hazırlanmış kaiseki yeməyi… Möhtəşəm bir yemək heç vaxt uzaqda deyil”.
Dijkstra İngiltərənin Mançester şəhərində təhsil alıb və Osakanın da oxşar dərəcədə səmimi və sadə bir atmosferi olduğunu deyir:
“İnsanlar mədəniyyətləri ilə fəxr edir və bunu paylaşmağa hər zaman hazırdırlar. Osakanın gündəlik həyatında istilik və yumor var; bu da şəhəri yalnız praktik deyil, həm də yaşanılası edir. Dükanlarda, barlarda insanlar sizinlə söhbət edir. Şəhər sizi evinizdə hiss etdirir”.
Osaka qalası kimi böyük turistik məkanlar maraqlı olsa da, Hill ziyarətçilərə şəhərin gündəlik zövqlərini kəşf etməyi tövsiyə edir:
“Shinsaibashi-dəki Streamer Coffee Company-də vaxt keçirmək istənilən şəhərdəki ‘cool’ təcrübələrlə rəqabət aparar. Utsubo Bakery Panena-dan bir şeylər alıb Utsubo Parkı’nda oturmaq, yerli osakalıların sadə, amma məmnuniyyət verən zövqlərindəndir.”
Dijkstra isə şəhərin əsl ruhunu kəşf etmək üçün Kyobashi qatar stansiyasına getməyi məsləhət görür:
“Stansiyanın yaxınlığındakı kiçik barlar həmişə səmimi osakalılarla doludur”.
“Bir pivə və ya ‘highball” alın, yanlarına oturun. Bu şəhərin niyə bu qədər özəl olduğunu orada anlayacaqsınız”. (bbc.com)