Avropa İttifaqı üzvü olan Macarıstan, 21 may tarixində müşahidəçi üzv statusuna sahib olduğu Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) qeyri-rəsmi zirvə görüşünə ev sahibliyi etdi.
Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan və ev sahibi Macarıstanın iştirak etdiyi bu sammitə TDT-nin müşahidəçi üzvü statusunda olan Kiprdəki Türk rəhbərliyinin gəlməməsi diqqət çəkdi.
Rəsmi açıqlama verilməsə də, Macarıstanın Kipr Türk lideri Ersin Tatarı dəvət etməkdən çəkindiyi ehtimal olunur. BBC Türkcə yazır ki, Macarıstan bunu çox güman ki, Macarıstanın Avropa İttifaqı (Aİ), Kipr Respublikası və Yunanıstanın reaksiyalarından yayınmaq məqsədilə edib.
Orban rəhbərliyinin, dəyərlər və əsas siyasi məqsədlər baxımından daimi gərginlik yaşadığı Aİ ilə Kipr məsələsində yeni və daha böyük bir mübahisəyə girmək istəmədiyi qeyd olunur.
Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistandan ibarət olan TDT-yə Macarıstan, Kiprin şimalındakı Türk rəhbərliyi və Türkmənistan müşahidəçi üzv kimi qoşulub.
Tatar daha əvvəl hansı sammitlərdə iştirak edib?
Ersin Tatar, 2024-cü ilin iyul ayında Azərbaycanın Şuşa şəhərində təşkil etdiyi qeyri-rəsmi zirvə və noyabrda Qırğızıstanın təşkil etdiyi zirvələrdə müşahidəçi üzv olaraq iştirak etmişdi.
Şimali Kipr rəhbərliyinin “KKTC” adı ilə təşkilatda müşahidəçi üzv olması, yalnız Türkiyə tərəfindən tanınan bu dövlətin beynəlxalq görünürlüğü baxımından mühüm bir addım sayılır.
Türkiyə necə reaksiya verdi?
Türkiyə, Ersin Tatarın iştirak etmədiyi zirvədə “KKTC”nin gündəmdə qalması üçün xüsusi səylər göstərdi.
Prezident Rəcəb Tayyib Erdoğan zirvədə etdiyi çıxışda, Şimali Kipr Türk Respublikasının TDT-yə müşahidəçi üzv olmasının əhəmiyyətini vurğuladı və belə dedi:
“Şimali Kipr Türk Respublikasının olmadığı bir Türk dünyası ailə fotoşəkilinin hər zaman natamam qalacağını düşünürük. İnşallah uzaq olmayan bir gələcəkdə Şimali Kipr Türk Respublikasını təşkilatımıza tam üzv olaraq qəbul edəcəyimiz günləri birlikdə görməyi ümid edirik.”
Mərkəzi Asiya ölkələrinin Aİ paketi
Erdoğanın açıqlamalarına cavab olaraq Ersin Tatar yazılı bəyanatla məmnunluğunu bildirdi. Tatar, Türk dünyasından daha çox dəstək gözlədiklərini qeyd etdi.
Macarıstan zirvəsinə Şimali Kipr Türk rəhbərliyinin dəvət edilməməsi, TDT-nin əsas üzvləri olan Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın Kipr Respublikası ilə diplomatik münasibət qurmasının dərhal ardından baş verməsi ilə də diqqət çəkir.
Avropa İttifaqı ilə Türk dövlətləri aprel ayında Səmərqənddə mühüm zirvə təşkil etmişdilər və Brüssel bu ölkələrə ümumilikdə 12 milyard avroluq sərmayə paketi təqdim etmişdi.
Bu paketin ilkin şərtlərindən biri üç Türk dünyası dövlətinin Kipr Respublikası ilə diplomatik əlaqə qurması idi.
Bu çərçivədə Qazaxıstan, Türkmənistan və Özbəkistan Kipr Respublikasına səfir təyin etmə qərarı almışdılar.
Türkiyədə müxalifət partiyaları, TDT-nin aparıcı üzvlərinin Kipr Respublikasını tanımasını Ankaranın Kipr siyasətinin iflası kimi qiymətləndirdilər.
Hökumət isə məsələnin Türk dövlətləri ilə qapalı qapılar arxasında müzakirə edildiyini bildirərək, Aİ-ni bu problemi təşkilatın regional maraqları üçün sui-istifadə etməkdə ittiham etdi. (BBC.com)