Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutu- bir zamanlar Təhsil Problemləri İnstitutu adlanırdı. Sonra “təhsildə problem yoxdur” düşüncəsiylə “problem” sözü yığışdırıldı. Görünən budur ki, təhsil başdan-ayağa problem içindədir və bu problemi yaradan məhz Təhsil institutu, burada çalışan ambisiyası fəaliyyətindən üstün insanlardır.
Bəlkə də ona görə ki, Təhsil Nazirliyinin əsas missiyası ARTİ-nin boynuna yüklənib və bu institutda rəhbər vəzifələrdə çalışanlar hədəflərə yetməyin çabasında deyillər. Ya savadları, bacarıqları, peşəkarlıqları çatmır, ya da sadəcə onlara tapşırılan işin məsuliyyətini dərk etmir, şəxsi mənafelərini ictimai və milli maraqlardan üstün tuturlar. Təhsilin problemlərini bu problemləri çözməyi bacarmayanlara tapşıranda istər-istəməz belə məyusedici mənzərə yaranır.
Təhsil institutunda direktor səlahiyyətlərini icra edən Elnur Əliyev iki ildir “icraçıdır”, direktorluğa gətiriləcək Fuad Qarayev üçün kreslo “zanit” etməkdədir. Nazir Emin Əmrullayev dostu, qardaşı F.Qarayevi hələ direktor təyin edə bilmir, çünki yerli və Beynəlxalq olimpiadaların təşkilinə, lisey və gimnaziyalara qəbul prosesinə rəhbərlik edən F. Qarayev direktor müavini olaraq vəzifəsinin, ona tapşırılan işin öhdəsindən gələ bilmir. Olimpiadaların keçirilməsində, ayrıca pullu olimpiadaların təşkilində, müxtəlif mərhələlərdə qaliblərin müəyyənləşməsində ciddi pozuntulat və ədalətsizliklər barədə sosial şəbəkələrdə, mediada vaxtaşırı tənqidi materiallar yer alır. Bu yaxınlarda riyaziyyat fənni üzrə olimpiadada 30 sualdan 9-nun səhv olması ciddi siqnaldır. Demək olimpiadanın təşkilinə bacarıqsız və savadsız şəxslər rəhbərlik edir. Valideynlərin bildirdiyinə görə olimpiadalarda əsl bazar açılır. Adı heç bir rəsmi sənəddə yer almayan könüllülərin, təşkilatçıların iştirakıyla sual-cavablar maraqlı tərəflərə sızdırılır, final turuna siyahıdankənar şəxslər daxil edilir. Qiymətləndirməyə müdaxilələr olunur. Məxfilik gözlənilmir. Qalibiyyətə layiq olanlar minimum faiz təşkil edir. Seçimlər pərdəarxası faktorlar əsasında aparılır. “Sabahın alimləri” adlı beynəlxalq mühəndislik müsabiqəsində isə faktiki olaraq şəxsən F.Qarayevin nəzarətindədir və qalib seçimlərinə onun müdaxiləsi barədə rəylər var.
Üstəlik, orta məktəbi qızıl medalla bitirmək şansı olanların hamısından məcburi qaydada “Sabahın alimləri”ndə iştirak və qalib gəlmək tələb olunur. İştriak və qalibiyyət! Tələbin ciddiliyinə, dönməzliyinə baxın. Absurdustan! Yuxarı sinif şagirdləri onlar üçün xüsusi olaraq hazırlanmış (hazırladıqları yox) layihələrlə müsabiqəyə qatılır, qalib gəlir, qızıl medal alırlar! Bu proses valideynə neçəyə başa gəlir-rəqəmlər müxtəlifdir. Üstəlik birinci yerin qalibləri o şəxslər olur ki, ABŞ-də keçirilən yekun mərhələsinə qatılmaq üçün səfər xərclərini özləri ödəyə bilsinlər! Bəs müsabiqəyə ayrılan pullar hara gedir. Yəqin ki, o biri olimpiadalardan əldə edilənlərin toplandığı yerə, Əmrullayev-Qarayev cütlüyünün “katyol”una.
Valideynlər Təhsil institutu yetkililərinin qurduğu oyuna, tələyə rahatlıqla düşür və susurlar- çünki olimpiada qalibləri, qızıl medalçılar ali məktəblərə imtahansız qəbul olunurlar. Əslində imtahansız qəbul layiq olanın haqqıdır, amma proses ədalətli və şəffaf gedərsə, haqq edənlərin hüququ pozulmazsa. Azərbaycan reallığında hələlik bu mümkünsüz olduğundan, bəlkə də imtahansız qəbulun ləğvi daha doğru olar.
Deyilənə görə fənn olimpiadalarında qalib yerlərin hərəsinin öz qiyməti var. Ödəyərsən, mükafatlanarsan. Gerçək qaliblər var ki, onların fərdi şəkildə beynəlxalq olimpiadalara hazırlanmasına nazirlik yetərli vəsait ayırır. Müqayisə qüsurli olsa da, məqsəd qoyulsa ayını əhliləşdirmək, tutuquşuya ingilis dili öyrətmək, qanmazı qandırmaq olar. Cəmiyyət olaraq bizlərin istəyi və tələbi fərdlərin deyil, ümumin yüksəlməsi, qazanmasıdır. İcbari təhsil deyirik ha, ordakıların qazanması. Üç-beş elmli gənc yetişdirmək milyonlara başa gəlir-ayrılan vəsait bütünlüklə təyinatı üzrə xərclənmədiyindən. Şişirdilmiş ödəmələr, alınan “şapkalar” təhsili biznesə çevirənlər komandası təhsilin başına turp əkir.
Hələ ibtidai siniflər üçün təşkil edilən “Kenquru” olimpiadası. Adını yazıb kodlaşdıra bilməyən balacal guya qalib gəlir, final turu iştirakçılarına ucdantutma sertifikatlar verilir. Burda ödəniş adıyla yığılan pullar… “Kenquru”ya yüz minlərlə məktəbli qatılır, hər biri 15-20 manat ödəniş etməklə. Milyonlar-yığılan bu qədər vəsait hara gedir- sertifikat çap etdirməyəmi? Lütfizadə adına məntiq, Qərbi Azərbaycana qayıdış və digər olimpiadalarla bağlı da oxşar qeydlər yazmaq olar. Hələ onlar üçün qurulan kamplar, ordakı xərcləmələr. Təhsil institunda bir ovuc şəxs yağ içində böyrək kimi bəslənir və Azərbaycan təhsilinin qanını, iliyini sümürür. Olimpiadalara ayrılan milyonlar ümumi təhsildə fəxr ediləsi hansı nəticəni verib? Beşcə fakt açıqlansı. Beş ad yox.
Övladını birinci, ön sıralarda görmək valideynin təbii istəyidir. Bu istəyin yolu “pul xərclə keç”dən keçir. Söhbət tək açıq pulyığmadan, rüşvətdən getmir, bunlar gizli şəkildə aparıldığından subuta yetirmək çətindir. Amma sübuta yetirməyə gərək olmayan xərcləmələr var ki, Təhsil institutunun, konkret F.Qarayevin kurasiyasında olan “İstedadlı uşaqlarla iş mərkəzi”nin bu günlərdə lisey və gimnaziyalara qəbul zamanı düşünülməmiş davranışı-qəbulun məhdudlaşdırılması cəmiyyətdə ciddi əks effekt yaratdı və Təhsil institutu geri addım atmalı oldu. Bir addım irəli, iki addım geri. Bacarıqsızlığı bundan artıq etirafımı var? Lisey, gimnaziya direktorlarının nə qədər xərci çıxdı görəsən “qurulan qurğu”da? Eyni səhvlər müəllimlərin sertifikasıyası, direktorların və müəllimlərin işə qəbulu prosesində də izlənilir ki, internetdə bununla bağlı yüzlərlə tənqidi material, şikayət var. Tik-Tok! Təhsil institutu təhsilin başına turp əkir, gübrəsini nazirlik göndərir.
Gərəksiz qrant layihələri, onların keyfiyyətsiz və səmərəsiz icrası, sayı-hesabı bilinməyən, heç bir müsbət nəticəsi olmayan təlimlər, monitorinqlər-bunlara havayı şəkildə milyonlar gedir. Təhsil institutu hansı layihənin, təlimin, monitorinqin uğurlu nəticəsi barədə konkret faktlar göstərə bilər? Havaya sovrulan pulların hansı effektli sonucu var? Hər şey görüntüyə, saxta statistikaya, gözə kül üfürməyə xidmət edir. Çoxillik pedaqoji təcrübəsi olan müəllimə ingilis dilində 5-10 söz bilən 20-25 yaşlı gənc qızın təlim keçməsi, onları imtahan etməsi ən azından gülüncdür. Təhsil institutunda təcrübəli kadrlar savadsız və təcrübəsiz fərasətlilərlə əvəz olunur, gənc qızlar, bəli əksəriyyət təşkil edən qızlar təhsili düz yolundan sapdırır. Pedaqoji ixtisası olmadan tanışlıqla, tapşırıqla, hörmət etməklə guya vakansiya elan edilməklə işə qəbul olunan, məsul iş tapşırılan, öncədən aparılan razılaşma ilə qazancın müəyyən faizini rəhbərliyə hədiyyə edən gənc xanımların karyera yuksəlişi müxtəlif yollardan keçir. Kimlərsə quru maaşa çalışır, avtobus dəyişməyə pulu yetmir, kimlərsə iki ilə avtomobil alır, gözü düz yolu belə görmür. Və bura ölkə təhsilinin “aparıcı qüvvəsi”-Təhsil intitutudur. Yeri gəlmişkən, E.Əmrullayev nazir vəzifəsinə Təhsil institutundan gəlib-yəni işin içindədir!
Vipmedia.info