İlham Əliyevin inauqurasiyası öncədən elan olunmadan Milli Məclisdə keçirilib

Çərşənbə günü Milli Məclisdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin andiçmə mərasimi keçirilib, Azərtac yazıb.

O, ilk dəfə 2003-cü ildə Prezident kimi and içib. Bu, İham Əliyevin 5-ci müddətə prezidentliyidir.

Çərşənbə axşamı günü Azərbaycanın Konstitusiya Məhkəməsi İlham Əliyevin Prezident seçildiyini təsdiqləyib.

İnaqurasiya mərasiminin məhz ayın 14-də keçiriləcəyi ilə bağlı əvvəldən rəsmi məlumat verilməyib.

Millət vəkili, prezidentliyə keçmiş namizəd Zahid Oruc BBC-yə deyib ki, o ötən gün “ən azı beş” jurnalistə fevralın 14-də Prezidentin inaqurasiya mərasimi olacağını deyib, amma niyə rəsmi məlumat verilmədiyini bilmir.

Səhar saatlarında parlamentdə keçirilən andiçmə mərasimi canlı yayımlanmayıb.

Rəsmi dövlət agentliyi Azərtac İlham Əliyevin Prezident kimi and içdiyini və çıxış etdiyini bildirsə də, mərasimin bitməsindən azı dörd saat keçməsinə baxmayaraq, Prezidentin çıxışının videosu və mətni hələ ictimaiyyətə təqdim olunmayıb.

Azərtac yalnız onu yazıb ki, İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva mərhum Prezident Heydər Əliyevin məzarını ziyarət edib.

Erkən prezident seçkisi fevralın 7-də keçirilib. MSK-nın yekun protokoluna əsasən, İlham Əliyev 92,12 faiz səslə prezident seçkilərində qalib gəlib.

Ölkənin aparıcı müxalif partiyaları – Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası (AXCP) və Müsavat seçkinin nəticələrini tanımadıqlarını bəyan edib.

Bir çox dövlət başçısı, o cümlədən Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel İlham Əliyevi prezident seçilməsi münasibəti ilə təbrik edib, Azərtac yazıb.

İlkin nəticələr nisbəti necə olub?

Azərbaycanda 7 fevral növbədənkənar prezident seçkilərində 7 nəfər namizədliyini irəli sürmüşdü.

“Qalib 92 faizdən çox səslə İlham Əliyevdir”, Mərkəzi Seçki Komissiyası (MSK) açıqlamışdı.

92 faiz ilkin nəticə olub və məntəqələrdən gələn səslərin 54,47 faizinə əsaslanıb.

İlkin nəticələrə görə, digər namizədlərin nəticələri çox aşağı olub – onların arasında 2,20 faiz səsi Zahid Oruc alıb. Ən aşağı nəticə isə Fuad Əliyevdədir – o, səslərin 0,48 faizini toplayıb.

Səsvermə səhər saat 8.00-da başlayıb və axşam saat 19.00-a kimi davam edib.

Seçki nəticəsini kimlər şərh edib?

Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkisinin nəticəsini ATƏT, ABŞ və digərlərindən sonra Britaniya hökuməti də şərh edib.

Böyük Britaniya seçkilərin “məhdudlaşdırıcı, həqiqi siyasi alternativlərin olmadığı bir şəraitdə keçirilməsi ilə bağlı bir sıra narahatlıq doğuran məsələləri bölüşdüyünü” açıqlayıb.

Krallığın Xarici İşlər, Birlik və İnkişaf İdarəsinin sözçüsü deyib ki, seçki zamanı müşahidə edilmiş “ciddi pozuntulardan” bəziləri bir sıra insan hüquqları və əsas azadlıqları əks etdirən 1990-cı il Kopenhagen Sənədinə ziddir.

AXCP və Müsavat seçkinin nəticələrini tanımayıb

AXCP və Müsavat partiyaları ötən ilin dekabrında ölkədə növbədənkənar prezident seçkisi elan olunduqdan sonra, seçkidə iştirakı baykot etmişdilər.

AXCP seçkidən sonrakı gün yaydığı bəyanatda prezident seçkisinin “gerçək seçki olmadığını” və “nəticələrin saxtalaşdırıldığını” bildirib.

“Həqiqi seçkini şərtləndirən ilk amil rəqabətin olmasıdır. 7 fevral seçkisi isə tam rəqabətsiz şəraitdə keçib. AXCP və Milli Şura, eləcə də Müsavat Partiyası həqiqi seçkilər üçün ölkədə heç bir şəraitin olmadığını əsas götürərək, bu seçkini boykot etdi. İlham Əliyevə rəqib təyin olunan “namizədlər” isə özlərini daha çox İlham Əliyevin vəkili kimi aparıblar”, – partiyanın bəyanatında qeyd olunub.

Müsavat Partiyası isə növbədənkənar prezident seçkisini “azad və ədalətli olmayan, qeyri-demokratik, xalqın azad iradəsinin ifadəsini əks etdirməyən” seçkilər adlandırıb, partiyanın açıqlamasında deyilir.

“7 fevral 2024-cü il tarixdə növbədənkənar Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri əvvəlcədən hər hansı ictimai diskussiyalar aparılmadan, növbədənkənar seçkilərin təyin edilməsinin səbəbləri xalqa izah edilmədən təyin edilib”, – partiyanın Facebook hesabında bildirilib.

ATƏT: Seçkilər “məhdudlaşdırıcı mühitdə keçdi”

7 fevral növbədənkənar prezident seçkiləri “məhdudlaşdırıcı mühitdə keçib və seçkiyə hazırlıqlar səmərəli idarə edilsə də, tənqidi səslərin boğulması və siyasi alternativlərin olmaması ilə yadda qalıb”.

Bu, seçkidən bir gün sonra açıqlanan ATƏT-in Seçki Müşahidə Missiyasının hesabatında deyilir.

Missiya bildirib ki, 7 fevral seçkisinin Azərbaycanın bütün beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazisində keçirilən ilk seçki olması mövzusu “əsasən süst keçən kampaniyada üstünlük təşkil edib və ictimai əhval-ruhiyyəni əks etdirib”.

Hesabatda o da bildirilib ki, indiki prezidentin mövqeyi mənalı mübahisələndirilməyib.

“…Müstəqil media, vətəndaş cəmiyyəti və siyasi partiyalar üçün məkanın daralması ilə bərabər ölkə rəhbərinin səlahiyyətlərin artırılması isə həqiqi plüralizmdən məhrum olan rəqabətlə nəticələnib”, – sənəddə yazılıb.

Həmçinin deyilir ki, mediada seçki kampaniyasının nominal işıqlandırılması və analitik hesabatların demək olar ki, olmaması seçicilərin məlumatlı seçim etmək imkanını məhdudlaşdırıb.

Səsvermə gününə gəlincə isə müşahidəçilər açılış, səsvermə, səslərin hesablanması və nəticələrin cədvəllərə daxil edilməsi zamanı səhvlərin edilməməsi üçün mühüm təminatlara çox vaxt məhəl qoyulmadığını və əsaslı prosedur səhvləri və nöqsanları müşahidə etdiklərini bildiriblər.

Müşahidə missiyası onu da qeyd edib ki, seçki günü seçki məntəqələrində sakitlik və bütövlükdə nizam-intizam müşahidə edilsə də, gün ərzində müşahidəçilər əhəmiyyətli prosedur çatışmazlıqlarını müşahidə edib.

Sənədə görə, belə hallar “əsasən, səsvermənin məxfiliyi, təkrarən səsvermənin qarşısının alınması ilə bağlı tədbirlərin görülməməsi, bülletenlərin qutulara atılması və seçici siyahılarında eyni görünən imzaların olması” ilə bağlıdır.

Seçkiləri izləyən başqa bir qurum, Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Baş katibi Kubanıçbek Ömüralıyev təmsil etdiyi qurumun adından bildirib ki, “Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkiləri açıq və şəffaf keçirilib”.

Azərbaycanda İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) Səbinə Əliyeva mediaya bildirib ki, əməkdaşlarının müşahidələrinə görə seçkidə pozuntu halları və rəsmi qurumların və polis əməkdaşları tərəfindən müdaxilə müşahidə edilməyib və seçki hüquqlarının pozulması ilə bağlı Ombudsmana şikayət və müraciət daxil olmayıb.

Amerikanın Bakıdakı Səfirliyi Azərbaycanı ATƏT-in seçki müşahidə missiyasının əvvəlki və gələcək tövsiyələrini yerinə yetirməyə çağırıb.

Bununla yanaşı Səfirliyin məlumatında deyilir ki, ABŞ ATƏT DTİHB monitorinq missiyasının seçkilərin “əsl rəqabətin olmadığı məhdudlaşdırıcı mühitdə keçirilməsinə” dair müşahidələrini və narahatlıqlarını bölüşür.

Səfirlik onu da bildirib ki, Azərbaycan öz konstitusiyasında və beynəlxalq öhdəliklərində fundamental azadlıqlara və demokratik proseslərə sadiqliyini ifadə edib.

BBC Azərbaycanca müxbirləri səsvermə məntəqələrində olublar və gün boyunca müşahidə etdikləri hallar barədə məlumat veriblər.

Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) seçki günü 19:00-a olan məlumatına görə ölkə üzrə seçici fəallığı 76.73 faiz olub.

Axşam saat 8-dən etibarən xarici ölkə liderləri hazırki Prezident İlham Əliyevi təbrik ediblər.

İlk təbrik edən Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şavkat Mirziyoyev olub.

Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb ki, Özbəkistanın dövlət başçısı İlham Əliyevi “prezident seçkilərində inamlı qələbə münasibətilə təbrik edib”.

Daha sonra Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenko, Macarıstanın Baş naziri Viktor Orban, Türkiyə Prezidenti Recep Tayyip Erdoğan, İraq Prezidenti Əbdüllətif Camal Rəşid, Serbiya Prezidenti Aleksandar Vuçiç cənab Əliyevi təbrik ediblər.

Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Charles Michel Prezident Əliyevi seçkidən bir gün sonra təbrik edib.

Əliyevi təbrik edənlər arasında Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin, Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev, Qırğız Prezidenti Sadır Japarov, Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmon, Albaniya Prezidenti Bayram Beqay, İraq Kürdüstan Regionunun başçısı Neçirvan Bərzani və Britaniyanın Azərbaycandakı səfiri Fergus Auld da var.

Prezidentliyə namizəd Zahid Oruc, Böyük Quruluş Partiyasının prezidentliyə namizədi Fazil Mustafa, Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının prezidentliyə namizədi Qüdrət Həsənquliyev, Böyük Azərbaycan Partiyasının prezidentliyə namizədi Elşad Musayev, Milli Cəbhə Partiyasının prezidentliyə namizədi Razi Nurullayev, müstəqil namizəd Fuad Əliyev Bakıda səs veriblər.

Seçkilər 2025-ci ildə keçirilməli idi, ancaq İlham Əliyevin qərarı ilə 2024-cü il fevralın 7-ə təyin edilib.

Səsvermənin ilkin nəticələri axşam saat 9-da açıqlanacaq, Mərkəzi Seçki Komissiyası bildirib.

Namizədlər

Budəfəki növbədənkənar prezident seçkisində Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) məlumatına görə, yeddi namizəd iştirak edib.

Namizədlərdən biri hazırkı prezident və 20 ildən çox ardıcıl Azərbaycanın Prezidenti olan İlham Əliyevdir.

MSK-nın siyahısında ikinci namizəd Milli Məclisin deputatı, Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin idarə heyətinin sədri, müstəqil namizəd Zahid Orucdur.

Üçüncü namizəd Milli Cəbhə Partiyasının sədri, deputat Razi Nurullayevdir.

Siyahıda dördüncü namizəd Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri, deputat Qüdrət Həsənquliyevdir.

Növbəti namizəd Böyük Quruluş Partiyasının sədri, deputat Fazil Mustafadır.

Altıncı namizəd Böyük Azərbaycan Partiyasının sədri Elşad Musayevdir.

Siyahıda sonuncu, müstəqil namizəd Fuad Əliyevdir. (BBC.com)