• 03 Dekabr 2024 20:43

E.Əliyev: “Ali Riyaziyyat”, “Kvant fizikası, “Müasir Kimya”, “Süni intellekt”… dərslikləri niyə yazılmır

Okt 4, 2024
“Alimlərimizin “Scopus” elmmetrik bazasındakı göstəriciləri ciddi şəkildə yaxşılaşıb. Ötən illə müqayisədə bu ilin 8 ayında bazadakı məqalələrin sayı 2 dəfədən çox artaraq 2382-yə çatıb.”Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayevin facebook hesabında yazdığı statusa təhsil eksperti Etibar Əluyev eyni platformada rəy bildirib:
“Alimlərimizin “Scopus” elmmetrik bazasındakı göstəriciləri ciddi şəkildə yaxşılaşıb. Ötən illə müqayisədə bu ilin 8 ayında bazadakı məqalələrin sayı 2 dəfədən çox artaraq 2382-yə çatıb.”
Əla. Ancaq xeyli sual yaranır. Hansı sahələr üzrə elmi məqalələr dominantlıq təşkil edir? Elmin sosioloji əsaslarını işləyən Kanada alimi İv Jenqranın “Elmin sosiologiyası” adlı məşhur kitabında məqalənin birinin adı “h – indeksi epidemiyası” adlanır. Elm və təhsilin vəhdətindən dəm vururlar. Mən elmi məqalələrin statistikasını kölgə altına salmaq istəmirəm. Ancaq elmi məqalələrinin sayı çox olanlar nə üçün Ali və Orta məktəblər üçün dərslik yazmırlar. Tələbələr üçün demək olar ki, müasir “Ali Riyaziyyat”, “Kvant fizikası, “Müasir Kimya”, “Süni intellekt”, “Molekulyar biologiya”, “Fəlsəfə” sahələrində dərsliklər yazılmır. Elmi məqalələr yazanların elmin populyarlaşdırılmasında rolu demək olar ki yoxdur. Xarici dildə çap olunmuş bir dərsliyin belə Azərbaycan dilinə tərcüməsi təşkil olunmayıb. “Scopus” elmmetrik bazasındakı məqalə müəllifləri nə üçün internet üzərindən məqaləsinin əhəmiyyətindən danışmır? Hansı universitetdə ciddi bir elmi- tədqiqat laboratoriyası var? Yoxdur, yox! 30 ildir ki, bir şagirdimiz belə Riyaziyyat və İnformatika üzrə keçirilən Beynəlxalq Olimpiadalardan qızıl medal qazana bilmir. Nobel mükafatı laureatı, fizik J. Alfyorov Fiztexin direktoru vəzifəsindən imtina edərək orta məktəbdə “Fizika” dərsi deyib. Onun şagirdləri böyük uğurlara imza atıblar. Kəmiyyətin keyfiyyət amili də olmalıdır. Rusiya Elmlər Akademiyasının prezidentinin maraqlı bir fikri var: “Perelmanın 20 il müddətində bir xarici jurnalda məqaləsi çıxmadı, lakin Puankare hipotezini isbat etdi və Filds medalını aldı.” Bir elmi tezisi və məqaləsi belə olmayan E. Amrullayev alimlərin məqaləsini saymaqla məşğuldur. Bizə məqalələrin ölkəmiz üçün tətbiqi lazımdır. Məsələn, dərsliklərdə, Elmi ədəbiyyatların tərcüməsində, Beynəlxalq Olimpiadalar üçün şagird hazırlığında, elmin populyarıaşdırmasında, TEDx konfranslarında, distant mühazirələrdə, istedadların yetişdirilməsində və s. Təhsil nazirliyinin “Azərbaycan məktəbi” adlı bir jurnalı var. Bu jurnalın keçmiş baş redaktoru məqalə alverinə görə həbs olunub. Bunlar Rusiyada çap olunan möhtəşəm “Voprosı Obrazovaniya” jurnalından belə örnək götürmədilər.
P.S. Dahi fizik, Nobel mükafatı laureatı Lev Landaunun az sayda məqaləsi olub, lakin Lifşitslə birlikdə 12 cild “Fizika kursu” dərsliyi yazıb.