Yarina Ariyeva: “Mənə əziz olan hər şey burda – Kiyevdədir və lazım gəlsə, döyüşəcəm”.
Ukraynadakı müharibə milyonlarla ailəni pərən-pərən salıb. Qadınlar və uşaqlar atəş altında ölkəni tərk edirlər, kişilərsə öz şəhərlərini Rusiyanın hücumundan qorumaq üçün qalırlar. Ancaq artıq qadınlar arasında da bu variantı seçənlər var və belələrinin sayı günbəgün artır.
“Bizim müqavimətimiz qadın simalıdır”, – Ukraynanın birinci xanımı Yelena Zelenskaya öz “Instagram” səhifəsində yazıb. Həyat yoldaşı, ölkə Prezidenti Volodimir Zelenskiylə birlikdə o da Kiyevdədir.
Yelena qadınların müharibədəki fəaliyyətini əks etdirən şəkillər paylaşır. Ancaq bunu edən təkcə o deyil. Ukrayna uğrunda savaşa hazır olan, hərbi formalı və əlisilahlı qadınların fotolarına sosial şəbəkələrdə tez-tez rast gəlmək olur.
Bu yazı hazırda cəbhə xəttində olan 5 qadın haqqındadır.
Kira Rudik: “Mən qorxuram, amma çox qəzəbliyəm”
Kira Rudik – Ukrayna Ali Radasının deputatı
“Bu müharibəyə qədər əlimə silah dəyməmişdi. Buna ehtiyac olmamışdı. Ancaq hücum başlayanda elə şok keçirdim ki, əldə etmək imkanı yarananda mən də silah götürmək qərarına gəldim. Ağır idi, ondan metal və yağ iyi gəlirdi”, – Ali Radanın deputatı Kira Rudik belə deyir.
Rudik Kiyevdə müqavimət dəstəsi yaradıb. Onlar Ukrayna paytaxtının müdafiəsinə hazırlaşırlar.
Deputat olduğu yeri gizli saxladığını deyir, çünki Ukraynanın xüsusi xidmət orqanları ona Rusiya hakimiyyətinin “güllələnməli şəxslər siyahısı”nda olduğunu deyiblər.
Buna baxmayaraq Kira Radanın “Səs” fraksiyasına rəhbərlik etməyə davam edir, eyni zamanda Kiyevin rayonlarından birində öz dəstəsiylə birlikdə patrul xidməti həyata keçirir.
Rudikin əliavtomatlı fotosu internetdə çox sürətlə yayılıb və onun fikrincə, bu, başqa qadınları da silah götürməyə təşviq edib.
“Qadınlardan çox sayda məktub alıram, onlar da döyüşdüklərini yazırlar. Hamımız müharibənin ağır olacağını təxmin edirik, bununla bağlı illüziyamız yoxdur. Ancaq biz öz şərəfimizi, öz həyatımızı və öz uşaqlarımızı qorumalıyıq. Mən qorxuram, həm də qəzəbliyəm və bu, ölkəni qorumaq üçün ən uyğun ovqatdır”, – Kira BBC əməkdaşıyla söhbətində belə deyib.
Dünya Bankının məlumatına görə, 44 milyonluq Ukrayna əhalisinin 23 milyonu qadınlardan ibarətdir. Orduda xidmət edən qadınların sayına görə Ukrayna dünya üzrə ən öndə gedən ölkələrdəndir.
Ukrayna Hərbi Qüvvələrinin məlumatına görə, 2014-cü ildən etibarən ordunun şəxsi heyətində qadınların sayı iki dəfə çoxalıb və hazırda 15,6 faiz təşkil edir.
Böyük ehtimal, könüllülərin hesabına bu göstərici indi daha da artıb. Ötən ilin dekabr ayında Ukrayna hökuməti fiziki vəziyyəti qənaətbəxş olan 18-60 yaş aralığındakı qadınları fövqəladə vəziyyətdə orduda xidmət etmək üçün qeydiyyatdan keçməyə çağırmışdı.
Qadınların ön xətdə qalmaq qərarı onların həyatına böyük təhlükə yaradır.
Aktiv hərbi əməliyyatlar zonasında qalan mülki əhali güllələrdən və bombalardan qorunmaq üçün zirzəmilərdə və metrolarda gizlənirlər.
Mülki obyektlərə – evlərə, məktəblərə və xəstəxanalara, o cümlədən, humanitar dəhlizlərə də atəş açılır. Binaların çoxu yerlə bir edilib.
Nisbətən təhlükəsiz yerlərə gedə bilməmiş və ya bunu etmək istəməmiş insanlar belə bir reallıqda yaşayırlar.
Marqarita Rivaçenko: “Mənim qaçmağa yerim yoxdur”
Təkcə siyasətçi qadınlar yox, adi qızlar da savaşa yollanırlar.
Rusiyanın Ukraynaya hücumundan bir neçə gün əvvəl Marqarita Rivaçenko Budapeştdə dostlarıyla birlikdə 25 yaşını qeyd edib.
İndi o hətta həyəcan siqnalı və atəş zamanı da sığınacaqda yuxuya getməyə alışıb.
“Müharibə başlayanda ailəm Xarkovdaydı, mən Kiyevdə tək idim. Qaçmağa yerim yox idi”, – Marqarita belə deyir.
“Mən getmək yox, qalıb nəsə bir iş görmək istəyirdim. Ona görə də ərazi müdafiə dəstəsinə yazıldım”.
Marqarita ilkin yardımla bağlı ekspres kurs bitirib və hazırda tibb bacısı kimi fəaliyyət göstərir.
“Mən çox qorxuram. Həyatı sevirəm və yaşamaq istəyirəm. Amma indi mənim həyatım müharibənin nəticəsindən asılıdır, ona görə də onun tez bitməsinə kömək etməliyəm”.
Yustina Dusan: “Mənim prioritetim sağ qalmaqdır”
Ərazi müdafiə dəstələrinə hamını götürmürlər. Birincisi, ona görə ki, ora qəbul olunmaq üçün növbəyə duran könüllülərin sayı həddindən artıq çoxdur. İkincisi, heç də hamı öz təhlükəsizliyini qoruya biləcək qədər hazırlıqlı deyil.
IT şirkətinin personal yığmaq üzrə mütəxəssisi Yustina Dustan öz ölkəsinə kömək edə bilmək üçün əlindən gələni edir.
“Hazırda ehtiyatdayam və döyüşə hazıram. Məni Lvova evakuasiya ediblər, çünki silahsız və maşınsız Kiyevdə görə biləcəyim iş yox idi. Burda ön cəbhəyə hərbçilərin və humanitar yüklərin göndərilməsi işinin təşkilində könüllü olaraq çalışıram”.
Müharibəyə qədər Yustina aktiv şəkildə heyvan hüquqlarının müdafiəsiylə məşğul olub. O etiraf edir ki, indi heyvanların qayğısına qala biləcək qədər emosional resursa sahib deyil.
“Bu fəlakətdir… Şəhərlərdə çox sayda heyvan sahibsiz qalıb, hamısı ölümə məhkumdur. Amma indi mənim prioritetim sağ qalmaq və axıra qədər döyüşəcək hərbçilərimizə yardım etməkdir. Bizim uşaqlarımız həlak olurlar, onlar (Rusiya – red.) bütün ukraynalıları öldürmək istəyirlər və bu situasiyada biz özümüzü tək hiss edirik. İstədiyim sadəcə budur ki, məni öldürməsinlər”.
Alyona Biletska: “İstəyirəm ki, qızım azad Ukraynada doğulsun”
Keçmiş vəkil Alyona Biletskayanın Kiyevdəki evi Ukrayna Qadın Qvardiyasının mənzil-qərargahına çevrilib.
O, 7 aylıq hamilədir, amma şəhərin müdafiəsinə kömək etmək üçün əri, 11 və 16 yaşlı iki qızlarıyla birlikdə Kiyevdə qalmağa qərar verib.
“Biz bütün Ukrayna üzrə qadınlardan ibarət müdafiə dəstələri yaradırıq. Bu, ailəlikcə verdiyimiz qərardır – qalmaq və döyüşmək. Çünki biz işğal altında yaşamaq istəmirik. Seçim qul, yoxsa azad olmaq arasındadır. Ukraynanın bütün qadınları belə düşünürlər. Ona görə də mümkün olduğu qədər Kiyevdə qalacağıq”, – Alyona böyük entuziazmla belə deyir.
O və əri Aleksandr mülki əhalini müharibəyə hazırlamaq kimi fiziki və psixoloji baxımdan çətin bir işin koordinasiyasıyla məşğuldurlar.
Onlar insanlara “Molotov kokteyli” hazırlamağı, silahdan istifadə etməyi öyrədirlər, öz saytlarında 33 dildə informasiya dərc edirlər.
Biletskilər ailəsi
Biletskilər ailəsi Rusiya ordusunun hədəflərə vuruşu istiqamətləndirməkdə və desant çıxarmaqda ultrabənövşəyi işarələrdən istifadə etdiyini düşünür və bu işarələri məhv etmək işini də təşkil edir.
Belə işarələrdən birini onlar öz həyətlərində tapıblar.
“İlk günlər hədsiz dərəcədə qorxur və həyacanlanırdıq. İndi qorxu hissi keçib, yalnız düşmənə qalib gəlmək arzusu var. Mən qaçıb getmək istəmirdim və indi də belə bir şey planlaşdırmıram. Sağ qalıb-qalmayacağımızı bilmirəm, amma mən yaşamaq və üçüncü qızımı azad və müstəqil Ukraynada doğmaq istəyirəm”, – Alyona belə deyir.
Yarina Ariyeva: “Özümə görə qorxmuram”
Vladimir Putin Ukraynaya hücum əmri verən gün Yarina Ariyeva ancaq bir şey haqqında düşünürdü – o, ərə getmək qərarına gəlmişdi.
Bu vaxta qədər o və gələcək əri Svyatoslav Fursin ayrı yaşayırdılar, amma müharibə başlayanda həyatlarını birləşdirmək istəyibər.
Onlar Kiyevin müdafəsinə birlikdə kömək etmək üçün ərazi müdafiə dəstəsinə daxil olublar.
“Mən öz ölkəmi və öz şəhərimi müdafiə etmək üçün əlimdən gələni edəcəm. Burda mənim valideynlərim var, əmlakım var, hətta pişiyim var. Sevdiyim hər şey burdadır, ona görə Kiyevdən gedə bilmərəm və lazım gəlsə, onun uğrunda döyüşəcəm”, – Yarina belə deyir.
Ariyeva Kiyev şəhər sovetinin deputatıdır, ona silah və zirehli jilet veriblər. Yarina və əri ərazi müdafiə qüvvələrinin bazasına köçüblər. Amma Ariyeva hələ döyüşlərə qatılacaq qədər təcrübəli deyil.
Buna görə də o, bütün gününü bazada keçirir, işləyir və siqaret çəkərək ön cəbhədəki ərindən xəbər gözləyir.
“Müharibə başlayana qədər mən çox şeydən qorxurdum – itlərdən, qaranlıqdan. Amma indi tək bircə qorxum var – ərimi itirmək. Özümə görə qorxmuram” – cəmi 21 yaşı olan Yarina belə deyir.
Təhlükəli iş
Təəsüf ki, könüllülər, o cümlədən, qadınlar ön cəbhədə həlak olurlar. Fevralın 24-də – Rusiya tankları Ukrayna ərazisinı daxil olan gün Kiyevdə 5 uşaq anası, 52 yaşlı veteran hərbçi İrina Tsvila öldürülüb.
O və əri Dmitri könüllü olaraq doğma şəhərin müdafiəsinə qoşulmuşdular. Elə Dmitri də həmin gün həlak olub.
Bir həftə sonra – sahibsiz itlər üçün yem aparan maşın Kiyev ətrafında atəşə tutulanda içindəki 3 nəfər, o cümlədən, 26 yaşlı Anastasiya Yalanskaya həlak olublar.
Üç gün imiş ki, itlər yemsiz qalıbmışlar və Anastasiya onların qayğısına qalmaq üçün evakuasiyadan imtina edibmiş.
USAID-in məlumatına görə, daha bir gənc qadın – könüllü Valeriya Matsetskaya anası üçün dərman almağa gedəndə onun maşınına tankdan atəş açılıb.
Bir neçə gün sonra Valeriyanın 32 yaşı tamam olacaqdı. (bbc.com)