Sentyabrın 11-də azad olunmuş belaruslu siyasi məhbusların bir qrupu həbsdəki illərinin necə ağır, bəzən də qəddar keçməsindən danışırlar.
Azad olunan 52 nəfərə Belarusdan çıxmaq əmr olunub. Azadlıq isə ABŞ-dən yüksək rütbəli elçinin Belarusun avtoritar lideri Aleksandr Lukaşenko ilə görüşməsindən az sonra mümkün olub.
Onların arasında AzadlıqRadiosunun Belarus xidmətinin keçmiş reportyoru İqar Losik, radionun Praqa ofisində jurnalist təqaüdçüsü olmuş Alyona Tsimaşçuk da var.
Bu, Qərblə münasibətlərini düzəltməyə çalışan Lukaşenko tərəfindən mühüm addım sayılır. Əlaqələr 2020-ci il prezident seçkisindən sonra etirazçılara sərt divan tutulandan sonra korlanmışdı. Rusiya 2022-ci ildə Ukraynaya qarşı tammiqyaslı işğala başlayanda əlaqələr daha da korlanıb. İqtisadi və hərbi baxımdan Rusiyadan asılı olan Lukaşenko özünü işğaldan kənar tutmağa çalışsa da, rusiyalı əsgərlərin Belarus xəsətəxanalarında müalicə almasına icazə verib.
Bir çox qərb ölkələrinin Belarus lideri kimi tanıdığı Svetlana Tixanovskaya ABŞ prezidenti Donald Trampa məhbusların azad olunmasına görə təşəkkür edib. Amma o, azad olunanların ölkədən deportasiya edildiyini bildirib. Prezidentliyə keçmiş namizəd Nikolay Statkeviç Belarusdan çıxmaqdan imtina edib, harada olduğu da bəlli deyil.
“Dünən baş verənlər əsl azadlıq deyildi, məcburi deportasiya idi”, – Tixanovskaya sentyabrın 12-də Vilnüsdə mətbuat konfransında deyib.
“Çoxumuz siyasi məhbus olaraq qalırıq, çünki Belarusa qayıda, ailələrimizin yanına gedə bilmərik. Əminəm ki, ailələrimizə qovuşacağıq, həyatımızın qalan hissəsi siyasi məhbus olacağıq”, – bunu keçmiş qəzet redaktoru Alyaksandr Mantseviç deyib.
Məhbusların bəziləri Belarusun himni oxunanda ağlayıb. Bəziləri üzləşdikləri ağır şəraitdən danışıblar. Digərləri belarusluları təhlükəsizlik qüvvələrinə qarşı mübarizə aparmalı olduğunu deyiblər.
“Adamları sadəcə məhv edirlər”
“Orada baş verənləri təsvir etməyə söz tapmaq olmur”, – Henadz Fyadniç adlı keçmiş məhbus deyib.
Keçmiş bloger, özünü anarxist adlandıran Nikolay Dziadok danışıb ki, məhbuslarla dolu avtobus Litva ilə sərhədi keçəndə bir həkim onlardan yardıma ehtiyacı olub-olmadıqlarını soruşub.
“Dünya Belarusda baş verənlərin miqyasını təsəvvür etmir. Bir ilim cəza koloniyasında keçib. Başqaları oradakı şəraiti görsə, elə bilərlər orta əsrlərdir. Dəfələrlə gecəyarısı oyanıb, böyük adamların sözün hərfi mənasında uladıqlarını eşitmişəm”.
“Həbsdəki üç il ərzində əmin oldum ki, adamları dəli edirlər, müxtəlif yollarla işgəncə verirlər. Adamları sadəcə məhv edirlər”, – o deyib.
Son 3 ayda ikinci dəfədir tanınmış belaruslular azad edilir. İyunda Tixanovskayanın əri Sergey, AzadlıqRadiosunun keçmiş jurnalisti İqar Karnei azad edilmişdi.
Larisa Şçirakova isə deyib ki, kişi həbsxanalarında baş verənləri eşitmək qorxuludur. “Məndə olan məlumata görə, qadınlar bunu yaşamayıblar. Mənimlə normal davranıblar”, – o əlavə edib. (Azadlıq.org)