Samir Əliyev: «Bankın ehtiyatları ilə tədavüldəki manat arasındakı asılılığın götürülməsi manevr imkanlarının artırılmasına xidmət edir»
Mərkəzi Bankın kapital ehtiyatları ilə bağlı qaydalar dəyişdirildi. Bununla bağlı Milli Məclisin dünən keçirilən plenar iclasında “Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı haqqında” qanunun müzakirəsi zamanı sənədə əlavə və dəyişikliklər olunub. Bununla da Mərkəzi Bankın yeni öhdəlikləri müəyyənləşdirilib.
Qanunun 10.3-cü maddəsinə edilən dəyişikliyə əsasən, Mərkəzi Bankın kapital ehtiyatları artıq tədavülə buraxılmış nağd milli valyutanın 15 faizi miqdarında müəyyən edilməyəcək.
Əvəzində, onun nizamnamə kapitalından az olmamaq şərti ilə hesabat ilinin mənfəətindən ayırmalar hesabına formalaşdırılacaq. Qanuna 13.2-ci maddə əlavə edilir ki, bu da “Xarici valyutada və qızılda olan aktiv və passivlərin yenidən qiymətləndirilməsi nəticəsində ilin sonuna yaranan zərərin ödənilməsi Mərkəzi Bankın kapital ehtiyatları hesabına təmin olunur”.
14.2-ci maddəyə edilən dəyişikliyə əsasən isə, Mərkəzi Bankın fəaliyyəti nəticəsində yaranmış kapital çatışmazlığı bir maliyyə ili təxirə salınmaqla dövlətin buraxdığı qiymətli kağızlar hesabına ödəniləcək.ÿ
Layihə Milli Məclisin dünən keçirilən plenar iclasında səsə qoyularaq qəbul olunub.
Bəs qanuna edilən dəyişiklik Mərkəzi Banka hansı səlahiyyətləri verir və bu dəyişiklik nəyə xidmət edir?
Iqtisadçı Samir Əliyev bildirdi ki, əvvəl MB-nin kapitalı ilə dövriyyədəki pul kütləsi arasında bir əlaqə var idi. Bu aslılığın aradan götürülməsinin MB-nin manevr imkanlarını artırdığını deyən S.Əliyev bildirdi ki, MB artıq öz kapitalını situasiyaya uyğun olaraq tənzimliyəcəkdir: “Dövriyyədəki pul kütləsinin həcmi getdikcə azalır. Artıq pul kütləsinin həcmi 2011-ci ilin səviyyəsinə enib. Ona görə yeni dəyişiklik imkan verir ki, Mərkəzi Bank öz kapitalını buna uyğun tənzimləsin. Mərkəzi Bank bununla öz ehtiyatlarını qorumuş olur”.
Xarici valyutada və qızılda olan aktiv və passivlərin yenidən qiymətləndirilməsi nəticəsində ilin sonuna yaranan zərərin ödənilməsinin Mərkəzi Bankın kapital ehtiyatları hesabına təmin olunmasına gəlincə isə, S.Əliyev bildirdi ki, MB-nin ehtiyatları valyuta və qızıldan asılıdır. MB-nin bundan başqa pul çap edərək banklara satmaq və qiymətli kağızları banklara satmaq yolu ilə gəlir əldə etdiyini deyən S.Əliyev bildirdi ki, bu MB-nin öhdəliklərinin artması prosesidir və bu kəsirin yaranması ilə nəticələnə bilər. MB-nin qazanma imkanlarının hazırda məhdulaşdığını vurğulayan S.Əliyev qeyd etdi ki, sonrakı dəyişikliklər məhz qabaqlayıcı tədbirlərdir: “Mərkəzi Bankın borclarına görə dövlət məsuliyyət daşımır. Amma müəyyən durum yarana bilər ki, bu zaman qiymətli kağızlar hesabına dövlət vəsaitindən istifadə etməklə vəziyyət çıxmaq olar. Yəni bu məsələdə dövlətin üzərinə öhdəlik qoyulur. Amma Mərkəzi Bankın da dövlətdən asılılığı artır”.